Türkiye’nin “Aktif İnsan Hazineleri” beyninde saha düzlük, unutulmaya yüz tutmuş meslek temsilcilerinden 79 yaşındaki Bigalı kispet ustası İrfan Delicesine, 66 yıldır güreş meydanı yiğitlerinin kispetlerini dikiyor.
Ustasının yanı sıra 13 yaşında daha ilk “saraçlık” namına aşina mesleğe başlayan Mecnunca, Çanakkale’nin Biga ilçesinde duvarlarını pehlivan fotoğraflarıyla süslü adeta beribenzer tıpkı müzeye dönüştürdüğü biricik odalı atölyesinde üretime devam ediyor.
Mesleğini senelerdir bir tane başına sürdüren Delicesine’in nazik ustalıkla işlediği kispetler, çok sayıda pehlivan eliyle kullanıldı.
Yetiştirdiği çıraklar sayesinde mesleğinin unutulmamasına üstelik yardım sağlayıcı Mecnunca, Mürekkep Milel Eğitim Bilimi, Bili ve Firez Örgütünün (UNESCO) somut sıfır ekin mirası çalışmaları kapsamında Firez ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Bilimi Genel Müdürlüğünce 2010 yılında “Kıpırdak İnsan Hazinesi” seçildi.
“26 yaşındaydım, Türkiye’üstelik kispet ustası adına yegâne kaldım”
Kispet ustası İrfan Delicesine, AA muhabirine, dede sporu besili güreşin kispet olmadan yapılamayacağını söyledi.
Pehlivanların kispet giyerek evvel Cenabıhak’a, sonradan yüreğine istinaden asker meydanına çıktığını tamlayan Delice, şunları anlattı:
“Biga’nın Eğridere köyünde doğdum. 2. Acun Savaşı’ndan çıkmışız, fukaralık, zaruret var. İçimde okuma isteği vardı. Maalesef okuyacak durumumuz yoktu. 13 yaşındayken babama ‘Beni benzeri sanata verir misin?’ dedim. Babam, ‘Ustalarla görüşeyim’ dedi. Biga’dahi 7-8 saraç vardı. Saraçlık gelmek hayvanlara koşum, redif, eğer yaparlar. Saraç Mustafa Turabi mahir o devir Biga’nın arz ferah saraçlarından. Ustanın yanına gittim. ‘Bismillah’ dedik başladık, 66 seneden beri aynı mesleğin içindeyim.”
Delice, çıraklık ve kalfalık dönemlerinin arkası sıra askere gittiğini, döndüğünde ustasının yanında çalışmaya devam ettiğini aktardı.
Ustasının 1967’de hayatını kaybettiğini dile getiren Delice, ” İstanbul’da ustamdan çok daha adlı aynı Hidayet mahir vardı. 3 ay bilahare üstelik o ahiret yolculuğu etti. Ben o tam 26 yaşındaydım, Türkiye’birlikte kispet ustası kendisine biricik kaldım. O zamanın hep ünlü pehlivanları bana geldi, ‘Aman ustacığım bizi serbest salıverme. Bu kahraman pehlivanları yeşil çayırlarda gariban bırakma’ dediler. Allah bana müzaheret etti, hep ünlü pehlivanları 1968 senesinden itibaren kispetsiz bırakmadım.” diye niteleyerek konuştu.
Teknolojinin gelişmesi kispet yapımının süresini üstelik kısalttı
İrfan Atmaca, mesleği ince yıllar tek başına sürdürdüğünü, sonrasında çıraklar yetiştirdiğini bildirdi.
Kispet istihsal ve onarım işini öğrettiği ustalarla halen görüştüğünü anlatan Delice, “Çıraklar yetiştirmeye bitmeme ediyorum. Samsun, Denizli, Antalya, Edirne’birlikte çıraklarım var. Benim yaşım 80’e geldi.” dedi.
Yağlı güreşe belediyelerin nazik katkılarının olduğunu vurgulayan Delimsirek, sponsor oldukları pehlivanların kispetlerini yaptırdıklarını belirtti.
Delice, 50 yıl önceki bugünkü sistemler olmadığı ve uygulayım bilimi gelişmediği amacıyla tamlık sanatın ahali emeğiyle yapıldığı bilgisini verdi.
Şu anda üretimde nazik makineler kullanıldığına değinen Atmaca, şunları kaydetti:
“Tığ bire bir hesap yaptık. Bugüne kadar 15-16 bin devam ahali ile kispet dikmişim. O zamanlar nüfusumuz azdı. Halk emeği ile tıpkı pehlivana 2,5-3 günde kispet yağlayıp teslim ediyordum. İsterse ‘Giydir’ derse dahi giydiriyordum namına. Şu anda benim çıraklarım günde 5 kispet yapıyor. Nasıl yapıyorlar? Uygulayım Bilimi ilerledi. Benim 3 saatte yaptığım bir işi onlar 9 dakikada yapıyorlar. Tamamen ahali emeğiyle yapılan kispetleri kendi kendine makinelerle yapıyorlar.”
Atmaca, Türkiye’nin hem federasyon hem birlikte değişik kurumların destekleriyle güreşte çokça doğacak seviyede olduğunu, sporcuların arsıulusal turnuvalardan madalyalarla döndüğünü sözlerine ekledi.
