Kahramanmaraş merkezli 10 ili vuran depremler sonrası değerlendirmelerde kâin Jeofizik Mühendisi Hurşit Etken, Bingöl, Muş, Erzincan’birlikte yoğun tıpkısı hareket beklediğini belirtti. Hurşit Enerjik, Erzurum’birlikte de yer sarsıntısı beklendiğini söyledi.
Kahramanmaraş’ta meydana mevrut iki iri depremi Erzurumlular sosyal iletişim araçları yöneticisi Furkan Nehir’e değerlendiren Jeofizik Mühendisi Hurşit Hareketli, daha evvel bu depremlerle ait haddinden fazla uyarıda bulunduklarını anlatım ederek, şimdiyse Şarki Rum Kırık hattında Bingöl, Muş Varto ve Erzincan amacıyla tehlikeli depremler beklendiğini söyledi. Etken, Erzurum’un Kuzeydoğu Anadolu ve Maşrık Küçük Asya Kırık Hattı’nda bulunmadığını, Erzurum’un namına arpalık fay hatlarının olduğunu üstelik belirterek, bu şehirde da hareket beklediklerini vurguladı. Bu bölgede depremin kaçınılmaz olduğunu rapor fail Jeofizik Mühendisi Deli Dolu, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz zaman, alelhusus Bingöl, Muş Varto, Erzincan’birlikte gösterişli sarsıntı olacağını düşünüyorum. Bu anlamda on paralık kaygım yok, olacaktır, bundan kaçış bulunmayan. Erzurum’dahi birlikte hareket bekliyoruz. Bunun sebebi ise Şarki Küçük Asya Fay Hattı’nın alt tarafı, yani cenup kısmı bölgesinde çokça sıkışma oldu. Bu sıkışmalar yıldız istikametinde kesinkes kendisini gösterecektir” dedi.
Canlı, depremi arz beş altı zararla ihanet etmek için kesin binaların dayanç etütlerinin yapılması gerektiğini ve akıllıca zeminlere bina inşa edilmesi gerektiğine üstelik ilgi çekti. Aktif, “Sarsıntı bölgesinde birçok hareket oldu. Bunların bazıları artçı, bazıları ise ana depremdir. Birbirinden ayrımlı faylar üzerinde gerçekleştiler” ifadelerini kullandı.
“Erzurum’u de uyardım ve 4 şiddeti üstünde yer sarsıntısı meydana geldi”
Erzurum’üstelik gerçekleşen depremleri birlikte değerlendiren Etkili, “Sabık dönüş Erzurum’da birlikte hareket oldu. Buraları bile belen etmiştim. Erzurum’de olan yer sarsıntısı dümdar değil. 4 üzerinde tıpkısı deprem oldu ve daha sonradan 3 civarı iki yer sarsıntısı henüz oldu. Burada oluşan depremleri dümdar yerine sınıflandırmak akla yatkın değil. Kahramanmaraş bölgesinde 7 üzerinde iki hareket oldu. 6 şiddetinin üstünde 4 el deprem oldu. Bunlar Doğu Küçük Asya Fay Hattı’nda gerçekleşti. 5 ve 6 üstünde gerçekleşen depremlerin çoğu başlı başına bir depremdir. Bunlara dümdar emretmek kusurlu tamam” açıklamasında bulundu.
“Bingöl, Muş Varto ve Erzincan’birlikte kilolu tıpkısı yer sarsıntısı bekliyoruz”
Şark Anadolu Kırık Hattı’nda oluşan sıkışmaların yıldız bölgelerinde kendisini göstereceğini söyleyen Enerjik, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz ahit özellikle Bingöl, Muş Varto, Erzincan’bile ağırbaşlı sarsıntı olacağını düşünüyorum. Bu anlamda hiç kaygım namevcut, olacaktır, bundan kaçış bulunmayan. Erzurum’dahi birlikte sarsıntı bekliyoruz. Bunun sebebi ise Şarki Anadolu Kırık Hattı’nın alt yanı, yani cenup kısmı bölgesinde haddinden fazla tekâsüf oldu. Bu sıkışmalar şimal istikametinde muhakkak kendisini gösterecektir” diyerek konuştu.
“Erzurum kırık hatları dışında kendisine özel fayları var”
Erzurum’un kendisine özel faylarının olduğunu vurgulayan Hurşit Etkili, “Ancak Erzurum ayrıksı illere göre Şimal Küçük Asya Kırık Hattı (KAF) ve Şark Anadolu Kırık Hattı’nı (DAF) içerisinde barındırmıyor. Yani Erzurum’dan bu iki kırık hattı birlikte geçmiyor. Erzurum’un namına has, kendisine hususi kırık hatları var. Bir Zamanlar da Erzurum’dahi depremler oldu” dedi.
“Hareket periyotları farklılık gösterir”
Kâh depremlerin hangi zaman olacağının kesinlikle bilinemeyeceğini de kaydeden Etkin, “Şuna birlikte işaret etmek lazım bazı depremlerin gerçekleşme periyodu 30-40 yılda aynı, bazıları 500 yılda bire bir, bazıları bile 200-300 yılda ayrımsız gerçekleşiyor. Söz Gelişi Van depremi, o bölgede Muradiye depremini biliyoruz. Fakat esbak yıllarda olan Van depremini kimesne hesap pusulası etmiyordu. O hareket hayalet aynı faydan meydana geldi. Bu yönde Erzurum’daki depremin ne zaman olacağıyla ilişik kesin bir vukuf veremeyiz” şeklinde konuştu.
“Arap Yarımadası Türkiye’yi itiyor ve yapılan yapı zeminleri çokça muhteşem”
Binaların yapılmadan önce alelhusus mesnet etütlerine dikkat edilmesi gerektiğini belirten Canlı, “Kayırıcı Zenci Yarımadası Türkiye’yi itiyor. Şark Küçük Asya Kırık Hattı’nın şarki tarafını itiyor. Bunu bile fayları incelediğimizde görüyoruz. Katar raylarının yaklaşık kendisine 3 metre atım göstermesi bunun belirtilerinden tıpkısı tanesidir. Bu nahiye muhakkak Erzurum’u üstelik etkileyecektir. Bingöl’ü, Muş Varto bölgesini ve Erzincan’ı dahi etkileyecektir. Erzurum’da haddinden fazla bulundum ve Türkiye’nin zelzele üstüne, yer sarsıntısı olmadan evvel alması müstelzim önlemler var. Muhakkak binalar yapılmadan önce dikkatle mesnet etütleri yapılması gerekiyor. Kâh müteahhitler bunu on paralık önemsemiyor, onlar aldıkları paraya bakıyorlar. Haddizatında bu medar etütlerinin yapılması, binaların bölgeye akla yatkın düz yazı edilmesi zorunlu durumda bulunuyor. Fakat bu konuda kapsamı müteahhitler belirliyor. Maliyeti onlar belirliyor. Yapıyı ortada olmaksızın dayanç etüdü raporu verenler bile var. Bunlara da kategorik tedbir alınması gerekiyor” dedi.
“Alüvyonal zeminlere mensur edilen binalar haddinden fazla efdal ihtimal yıkılır”
Alüvyonal bölgelere mensur edilen binaların ise genelde yıkıldığını söyleyen Jeofizik Mühendisi Hurşit Hareketli, “Alüvyonal ortamlarda yapılar kuruluyor. Bu alanlara yapı fora etmek çokça risklidir. Saha tersine biraz elan irtifa kesimlere yapı fethetmek çok elan sağlıklıdır. Kayaç ortamlara yapılan binalar henüz kuvvetli oturuyor ve daha kuvvetli oluyorlar. Düzlük alanlardan söz gelişi Hatay mahdut oldu. Amik Ovası yerle tıpkısı oldu. Yıkıntıların yeryüzü haddinden fazla olduğu zeminlere baktığımız antlaşma bütün alüvyonal bölgeler olduğunu görüyoruz. Buralar yıkılmaya makul zeminler. Bu zeminlerde yapılacak binalara çokça dikkat emreylemek geçişsiz. Erzurum’da de genel namına
alüvyonal ortamlara binalar kurulmuş. Alüvyonal müstevi dediğimiz kum, kil, çakıl taşı kabilinden şeylerin sıkışık gelmesi, hareket çabucak yinelenmiş yüke sebep oluyor. Denk adına benzeri boksörün sonsuz tahakküm atması gibidir. Zelzele larp çatı içerisine giriyor. Bina içerisine girince kiriş ve kolonlar birbirine balyoz kabilinden çarpmaya başlıyor. Zımnında kiriş ve sütun birer tahripkâr öge kendisine davranıyor. Meydan altındaki hareket ne kadar yüksekse yapıya de o büyüklüğünde faziletli aynı dara biniyor. Bu birlikte ne efsus ki yıkılmalara sebep oluyor. Destek sıvılaşmaları de meydana geliyor ve binalar hangi kadar kuvvetli olsa da dayanaklık etmek temelsiz olduğu amacıyla yapı temelle bu arada canip yatıyor. Bu bölgelerde önlemler alınmalıdır” diye niteleyerek konuştu. – ERZURUM
