Mevsimlik tarım işçileri, Türkiye’nin ciharıyek birlikte karşı teri dökerek üretime yardım sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta talih ekonomisine koca katkıda kâin Maşrık ve Güneydoğu Anadolu kentleri, herif gücüyle da üretime bindi veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan bilahare üçüncü tam kayran düz Şanlıurfa’da da ara sıra aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, çok sayıda eş da evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Cıvıl Cıvıl’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya kadar Türkiye’nin ciharıyek köşesine her an toprak ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde iğ, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, karpuz, şeker pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, ayçiçeği, domates, elma, üzüm ve fındık kabil ürünlerin hasat veya çapalama işlerini fail işçiler, kurdukları çadırlarda site yaşamı ve teknolojiden uzak aylamak zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri üzere haddinden fazla şiddetli gören ekincilik işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları birlikte etkileniyor. Kavurucu sıcak altında günde zaman zaman 12 saat hizmet etmek zorunda kalan ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonraları kent değiştirerek mevsimine göre ikinci, hassaten üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her yıl eş ayından itibaren başladıkları yolculukta geçmiş durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, ardından yerfıstığı hasadı amacıyla Osmaniye’ye, soğan hasadı üzere Amik Ovası’na, tahıl, pancar, nohut ve kumpir hasadı üzere İç Küçük Asya’ya, domates hasadı üzere Ege’ye, sarıerik hasadı amacıyla Malatya’ya peşi sıra fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın önceki ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu markajcı tarım işçilerine, alelumum çocukları bile zevcelik ediyor. Gittikleri bölgelerde otağ yahut konteynerlerde mütezayit işçilerin ağızlarından çıkan ortak kortej ise “Atlatmak parası için” oluyor.

Tarım işçileri, akıbet yıllarda Antalya ve Sazak’e de seralarda işlemek için gidiyor.

“Türkiye’birlikte 2 milyona mail sezonluk seyyar ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Bilgi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Anne Bili Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Puan, AA muhabirine, mevsimlik ekincilik işçiliği ve göç üzerine ayrıntılı yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 bilyon kişinin gelişim gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimlik ekincilik işçisi gücünden karşılandığını belirten Fakül, “Türkiye’da istihdam edilen kısaca 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe düzlük almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik seyyar ekincilik işçileri oluşturuyor.” dedi.

Benek, sezonluk seyyah ekincilik işçilerinin özlük içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani özlük yöresinde ama evini ayrılma ederek zamanının nazik benzeri kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Gayr ise ailesiyle iklim dışına çıkanlar kim bu önemli aynı sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını kendi evleri ve illeri dışında etmek için yola çıkarlar. Vakit Kaybetmeden aynı yöreye de gitmezler canlı tıpkı dirim sürdürürler. Söz Gelişi Malatya’ya kayısıya elan sonra Karadeniz’e fındığa, İç Rum’birlikte şekerpancarına, Çukurova’da pamuğa, Akdeniz’da narenciyeye, Ege’bile ise üzüme masraflar. Yani yılın neredeyse iri tıpkı kısmını kendi dirim alanları dışında geçirirler.” diye niteleyerek konuştu.

Mevsimlik seyyar ekincilik işçilerinin gelişigüzel sene okullar kapanmadan eksiksiz ocak fertleriyle bulundukları yeri terk ettiklerini söyleyen Benek, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilgili kemiksiz bire bir selen bulunmamaktadır fakat pandemiyle alay malay sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’de yer dışına çıkmak zorunda artan mevsimsel tarım işçileri pandemiden muaf tutuldu ve müsaade alarak ülke dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında birlikte tıpkısı tenakus oldu, yani huzursuz olanlar o anda Kovid-19 olanlar bir kısmı gidemedi amma buna karşın 2020’üstelik resmi izin alarak Şanlıurfa dışına sâdır eş sayısı 27 bin civarındadır. Cemi sülale fertleri dahil edildiğinde ortaya çıkan levha 160-170 bin ekincilik işçisine istikbal ediyor. Şanlıurfa’bile parçalanmamış ev fertleri dahil edildiğinde toplam sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite bire bir yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Fakül, Türkiye genelinde mevsimsel tarım işçisi üstüne azrail ve verici bölgelerin berrak ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Arz çok Şarki ve Güneydoğu Rum bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri sunu fazla mevsimsel ekincilik işçisinin olduğu toprak adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Küçük Asya Bölgesi’nde bile olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk ekincilik işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova iğ ve başka sebzeler, Ege’üstelik üzüm kabilinden mahsulat… Göç veren ve düz bölgelerde böyle bir mobilizasyon var. Yani mobilite benzeri yaşamdan bahsediyoruz. Ümranlı ülkelerde sezonluk tarım işçisi mobilizasyona geçe çok kaba ve net tıpkısı şekilde çocuklar dahil edilmez amma Türkiye’dahi çokça açıkça ve kesin tıpkısı şekilde aile fertleri kâffesi dahil edilir. Yani elan kapanmadan çocuklar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’dahi 5-6 milyon gönül tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem gezgin olarak bakıldığında 2 milyona mümasil bir mevsimsel ekincilik işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip memleket üstelik Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar faziletkâr olması amiyane düşündürücüdür. Zira tarım potansiyelinin bildirme erdemli olduğu illerden biri.”

Seyyar tarım işçilerinin faaliyet takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan tevessül etmek amacıyla Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya revan seyyar ekincilik işçileri, cümle yılı az daha memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına iştirakçi gidiyor.

Gezmen tarım işçilerinin iş takvimi ise şöyle:

Ocak: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Gücük Ay: Brokoli, Karnabahar (İzmir)

Mart: Erik (Sazak)

Nisan: Şeftali, çilek (Sazak), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-görgüsüz (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Lamba Karpuzu, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Günebakan, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), sarıerik, karpuz, kavun (Mersin Ağacı), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), kayısı, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve görgüsüz (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Temmuz: Sarıerik (Malatya), hububat (Konya), göveri ve ürün (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin), süt mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), turunçgiller (Adana-Mersin Ağacı), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), günebakan, domates (Kayseri), nohut, gün çiçeği, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), günâşık (Bursa), arık fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik ayçiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), salatalık, soğan, domates (Ankara)

Ilkgüz: Günebakan (Veca), patates (Sivas), kumpir, elma, fasulye (Niğde), patates (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, arık fasulye (Bitlis), akdarı, pancar, günâşık (Kütahya), Koz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), çevre günebakan (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin Ağacı-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), beyaz kestane kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), gailesiz fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), ayçiçeği (Muş), kumpir (Ekim), mısır, gündöndü, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), kırmızı dürme (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), darı (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Boşluk: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Ziyalı), marul örtü şeş (Bilecik)