Kırgızların “aşırılmış oyunu” Yozgat’ta yaşatılıyor
YOZGAT – Yozgat’ın Yenifakılı ilçesinde etkili Kırgız Türkleri, koyun ve inatçı üzere küçükbaş hayvanların üst bacaklarında bulunan dört yüzlü kemikler ile oynadıkları ‘aşıramento oyunu’ geleneğini sürdürüyor.
Afganistan’ın Pamir Yaylası’ndan 40 yıl geçmiş barhana ederek Van’ın Erciş ilçesi Ulupamir köyüne mevrut Kırgız Türklerinden ayrımsız kısmı, 2018 yılında Yozgat’ın Yenifakılı ilçesine yerleştirildi. İlçedeki 35 ailenin fertleri ayrımsız yandan istihsal yaparak geçimlerini sağlamaya çalışırlarken aynı yandan üstelik geleneklerini neşelendirmek amacıyla uğraşıyor. Bu doğrultuda bin almanak olduğu hesap edilen ve Türk tarihinin sunu çarkıt oyunlarından biri namına akseptans edilen aşırtı oyununu Kırgız Türkleri, Yenifakılı ilçesinde yaşatmaya bitmeme ediyor.
Kırgız Türkleri ortada balaban ilişki gören aşırılmış oyunu, besi hayvanlarının diz kısmında bulunan dört yüze erbap kare şeklinde kemikle oynanıyor. Tarihi ayrımsız Türk oyunu olan aşırtı oyununda kova kemikleri, yere çizilen bire bir dairenin ortasına diziliyor. Henüz sonraları oyuncular, içine mermi dolgulu, ‘enek’ adını verdikleri, kocabaş hayvanların diz kısmından çıkardıkları kemiklerle rakibin daire içine bıraktığı kemikleri amaç alarak atış yapıyor. Aşıklardan tıpkısı yahut birkaçını daire dışına çıkarmaya etkin atıcılar, daireden hariç sâdır aşıkların sahibi oluyor. Dışarı çıkaramama veya ıska geçme yerinde ise oyun sırası sair oyuncuya geçiyor.
“Geleneklerimizi bitmeme ettirmek için oynuyoruz”
Atalarından kalma oyunu Yozgat’ın Yenifakılı ilçesinde sürdürmeye çalıştıklarını belirten Yenifakılı Kırgızlar Cemiyet Başkanı Gencekul Timur, “Biz Yozgat’ta aktif Kırgız Türkleriyiz, burada bakraç oyunu oynuyoruz. Bu oyunumuzu sakat geleneklerimizi bitmeme yol açmak adına sürdürüyoruz. Bu aşırılmış oyununun Türkiye geneli şenlikleri ve festivalleri yapılmaktadır. Aşıramento oyunu koyunların kemiklerinden hazırlanıyor. İki takım şeklinde eşleşerek oynanıyor. Bu oyunun 9 kabil oynanma şekli vardır. Burada bakraç oyunu ile yaşlılarımız, gençlerimiz kültürümüzü ve geleneklerimizi bitmeme ettirmeye çalışıyor. Oyun futbol takımı kabilinden iki mızıka seçiliyor. Dairenin içerisindeki kemikleri kim çıkartırsa bir sıfır öne önceki oluyor. Bu oyun Mutedil Asya Cumhuriyetlerinde komple oynanıyor. Yozgat’ta bile Kırgızlar yerine biz oynuyoruz. “dedi.
“Bayıla Bayıla oynuyoruz”
Aşırma oyununu bayıla bayıla oynadıklarını belirten Koçhin Tarhan ise, “Kova oyunu geleneksel benzeri oyun. Babalarımızdan kalma oyundur. Tığ birlikte burada yaşatmaya çalışıyoruz. Aşırılmış oynamayı çok seviyoruz ve herhangi bir dönme oynuyoruz. Tığ bu oyunu çocuklarımıza aktarmak istiyoruz onlar da oynuyorlar.” şeklinde konuştu.
“Kültürümüzü yaşatıyoruz”
Çocuklara aşırtı oyunu geleneğini aktarma etmek için bilcümle alay malay oynadıklarını vurgulayan Abdulmuttalip Çakır dahi, “Tığ burada Kırgızların kova oyununu oynuyoruz. Küçüğümüz, büyüğümüz hepimiz bu oyunu oynuyoruz. Aşıramento oynamayı çok seviyoruz. Aşırtı atıyoruz, zamanımız oldukça oynuyoruz. Biz Kırgız Türkleri namına bu kültürü burada yaşatmaya çalışıyoruz” ifadelerine vadi verdi.
